مدیریت آینده پژوهی سلامت و روانشناسی

دکتر علی محمد نظری

مقدمه

ارتباط ویژگی اساسی زندگی انسانی است. احساس رضایت و لذت از زندگی در بسیاری از مواقع حاصل قرار داشتن در محیطی است که ارتباط سالمی وجود دارد. هم چنین بسیاری از رنجش های انسان ها از افراد نزدیک خود، به ارتباط ناسالم و رنج آور آنها مربوط است. در نوشته حاضر اساسی ترین مشکلات ارتباطی زن و شوهرها و راه حل آنها ارائه شده است. توجه به این مطالب کمک می کند که زن و شوهرها بتوانند از با هم بودن لذت ببرند و به دنبال آن بتوانند خانواده سالمی را شکل دهند.

  مشکلات ارتباطي[2] رايج بین زن و شوهرها

یکی از عوامل اصلی رضایت زناشویی ایجاد ارتباط مناسب بین زن و شوهر است. گاتمن (1994) چهار مقوله را براي الگوهاي منفي ارتباطي بيان مي كند و آنها را "چهار سوار كار مكاشفه" مي نامد . او عنوان مي كند كه اكثر الگوهاي ارتباطي منفي زوج ها در اين چهار نمونه قرار مي گيرد . اين مقوله ها عبارتند از :

1-انتقاد در مقابل شکايت

شكايت اگر به شكل صحيح انجام گيرد بيان كننده ي احساس فرد شكايت كننده و نارضايتي او از وضع موجود است . گاهي اوقات زوج ها به جاي بيان مناسب احساس نارضايتي خود ، به انتقاد سرزنش آميز از يكديگر مي پردازند. اين مشكل زماني اتفاق مي افتد كه به جاي تمركز بر رفتار ناراحت كننده، بر خود فرد تمركز مي شود. به عبارتي به جاي شكايت از رفتار ناراحت كننده ، از شخصيت فرد انتقاد مي شود. بيان اين مسئله هم گاهي شكل اتهام پيدا مي كند . مثال " من هيچ سرگرمي اي ندارم چون تو از بيرون رفتن خوشت نمي آيد. "

2-تحقير[3]

تفاوت انتقاد و تحقير در روابط زوجي ، اين است که در انتقاد به صورت عمدي به همسر  ضربه  وارد نمي شود، در حالي كه در تحقير فرد تحقير كننده به صورت عمدي و از روي قصد به همسر خود آسيب و ضربه ي روحي وارد مي كند.  توهين و فحاشي، عناد ورزي،  مسخره کردن، حرکات بدني تحقير آميز و ... ؛ همه از نشانه هاي تحقير هستند.  تحقير مي تواند رابطه بین افراد را كاملاً مختل كند.  فردي كه همسرش را تحقير مي كند، احساس دوست داشتن را در همسر خود كاملا از بين مي برد.

3- دفاعي[4] رفتار كردن

وقتي زن و شوهر  نسبت به هم  حالت دفاعي  مي گيرند، نمي توانند به عنوان يك تيم با هم همكاري كنند.  در اين حالت، هر دو نفر مسئوليت خود را ناديده گرفته و خود را تبرئه مي كنند. هم چنين ممكن است ارزش هايي مثل شکايت دو طرفه استفاده کنند. در اين حالت، زوج روزگار سختی را مي گذارند. زيرا زماني كه ناكام مي شوند چيزها و فرصت هاي زيادي را از دست مي دهند.

4- عدم همکاري[5]

وقتي در رابطه ي زن و شوهر مشكل ايجاد مي شود ، يکي از آنها ممکن است قهر كند و از صحبت کردن امتناع ورزد. قهر کردن  به نوعي، حالت تحقير را در طرف مقابل ايجاد مي كند. اين حالت  به اين دليل ايجاد مي شود كه فرد احساس مي كند، به او بي اعتنايي مي شود. خيلي از زوج ها در جريان زندگي ممكن است گاهي با يكديگر قهر کنند، اما اگر قهر  طولاني و پايدار شود، مشكلات جدي و وخيمي را در رابطه ي آنها ايجاد مي كند .

مشکلات خاص ناسازگارانه در زوج ها

ذهن خواني[6] :

ذهن خواني زماني صورت مي گيرد که يکي از اعضاء زوج، دايماً بر اساس ادراکي که از رفتار و نيت همسر خود دارد، بدون اين كه از حلقه ي  بازخورد استفاده كند، عمل مي کند.

«من درباره ي سينما رفتن با تو صحبت نكردم زيرا مي دانستم که مخالفت مي كني.» ؛ «من با نگاه کردن به چهره ي تو فهميدم  که دوست نداري در كنار من بنشيني » .

ذهن خواني معمولاً در زوج هايي که مدت طولاني تري از ازدواج آنها مي گذرد، بيشتر مشاهده مي شود. در اين موارد ، چون زوج ها فكر مي كنند در دوره ي طولاني با هم بودن، به خوبي يكديگر را شناخته اند، احساس مي كنند كه نيازي به باز خورد ندارند. به همين دليل بيشتر بر اساس ادراك و برداشتي كه از رفتار همسر خود دارند، واكنش نشان مي دهند. ذهن خواني گاهي مشكلاتي بسيار جدي را در ارتباط بين زن و شوهر، ايجاد مي كند .

ميز گرد[7]

در اين حالت زوج به اين تمايل دارند كه بحثهاي خود را به سمت منطقي بودن هدايت كنند، به گونه اي كه بيان احساس وجود نداشته باشد. در اين شرايط ارتباط زوج  بيشتر به سمت نوعي ارتباط حرفه اي سوق داده مي شود. در اين نوع ارتباط، افراد ارزش زيادي براي تحصيلات بالا، مدرن و روشنفكر بودن و دوري از كشمكش قائل هستند. در اين گونه موارد مباحث زوج خالي از احساس مي شود و بيشتر به ارتباط دو شريك تجاري شباهت پيدا مي كند.

نتیجه گیری

اگر زن و شوهر بتوانند به مسائل مطرح شده توجه کنند و با نگاهی عمیق به روابط خود بنگرند، می توانند دریابند که آیا مشکلات مطرح شده در ارتباط آنها وجود دارد یا خیر.

در صورتی که این گونه مشکلات در رابطه آنها وجود دارد، لذت بردن و آرامش حاصل از ارتباطات کم رنگ است. شما می توانید با حذف مشکلات فوق، از ارتباطی سالم و لذت بخش با همسرتان لذت ببرید.

منابع:

- نظری، علی محمد. (1388). مبانی زوج درمانی و خانواده درمانی. نشر علم.

- نوابی نژاد، شکوه. (1380). خانواده درمانی. انتشارات انجمن اولیاء.