جلال مرادی
دکتری مدیریت اینده پژوهی سلامت
و کارشناس ارشد روانشناس بالینی
از دیر باز عروسی در ایران رنگ و بوی خاصی داشته است و بنا به فرهنگ و وسع خانواده از یک روز تا چند روز به جشن می پرداختند. در زمان انتقال عروس به خانه داماد رسوم بسیار زیبایی وجود داشته است که منشاء بسیاری از ضرب المثل های ایرانی شده است.
اعلام اجتماعی ازدواج در رسوم ما ریشه دوانده است و مراسم های مختلفی را در سرتاسر کشور متناسب با فرهنگ های اقوام به وجود آورده است. از جمله اهداف این مراسم ، تکریم شخصیت زن و احترام به تشکیل زندگی زوج جوان بوده است و اقوام و دوستان با همراهی خود از درب منزل عروس تا منزل داماد ، حمایت و شادی خود را نسبت به این ازدواج به عموم مردم اعلام می کردند.
با توجه به اینکه در زمان های نه چندان دور شهر ها کوچکتر بودند این مراسم در کمال احترام و آرامش برگزار می شد و تنها در مواقعی که بنا به دلایلی خاص دو خانواده با هم مشکلاتی داشتند به ناخوشی تبدیل می شد. با گسترش شهر نشینی برخی آداب و رسوم کم رنگ و برخی به روز شده اند. سبک مراسم عروس کشون ، از جمله آداب و رسوم های به روز شده به حساب می آیند اسب و کالسکه جای خود را به ماشین داده و به جای ساز و دهل، انواع بوق و آهنگ در مراسم عروس کشون شنیده می شود.
با اشاره ای مختصر میزان تخطی از قوانین را در زمان عروس کشون مورد بررسی قرار می دهیم تا مشخص شود این مراسم به چه میزان قانون شکن است.
- آلودگی صوتی: از ابتدای شروع مراسم تا انتها ، انگار همه به نوعی می خواهند بوق و ماشین خود را به رخ دیگران بکشند و به تمام ساکنان محل بفهمانند که بوق ما صداش خوشکل تره. این افراد با قرار گرفتن در جمع و جو گیر شدن میزان صدای تولیدی را متوجه نمی شوند ولی در واقع ایجاد آلودگی صوتی علاوه بر زیان های دراز مدت موجب ایجاد مشکلات آنی ازجمله عصبانیت، سردرگمی، سردرد ،کاهش توجه، تمرکز و… خواهد شد و این موضوع احتمال بروز تصادف یا درگیری را در بین افراد افزایش خواهد داد.
- لای کشیدن: در قدیم افرادی که عروس را همراهی می کردند. اسب های خود را برای رقص و پایکوبی تربیت می کردند و در مسیر با انجام حرکات نمایشی و سرگرم کننده ، موجبات شادی همراهان و تماشاگران را فراهم می کردند و در مرحله بعد نیز مهارت خود را به رخ دیگر جوانان می کشیدند. در حال حاضر نیز همراهان عروس و داماد با لای کشیدن با یکدیگر به رقابت می پردازند و به میزانی در این جو قرار می گیرند که حاضرند به هر قیمتی کم نیاوردند. حرکت در خلاف جهت مسیر، عدم رعایت فاصله ایمنی، لایی کشیدن های متوالی، سرعت غیر مجاز و توقف های دلبخواهی در هر جایی که بخواهند، و… موجب بالا رفتن امکان خطر و بروز حادثه خواهد شد. البته اگر شخصیت های نمایشی و ضد اجتماعی در این کاروان حضور داشته باشند بر میزان حرکات خطر آفرین این افراد اضافه خواهد شد . در ابتدا شاید این نوع لایی کشیدن ها و حرکات جذاب به نظر برسد ولی بی توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی و بی اطلاعی دیگر رانندگان از وضعیت، خطر آفرین خواهد بود.
- ایجاد ترافیک: مسیر خانه عروس تا داماد ، آخرین میعاد گاه جوانان برای تخلیه انرژی خود به حساب می آید . به طوری که هر کسی هر چه در آستین دارد رو می کند . توقف و یا سرگرم کردن عروس داماد و تبریک گفتن به آنها در مسیر، خود را به آنها نشان دادن و رقصیدن جلوی ماشین عروس و… باعث ایجاد ترافیکی گسترده در مسیر شهر می شود. این موضوع زمانی بیشتر خطر آفرین خواهد شد که در اتوبان و جاده های بین شهری صورت گیرد. سرعت پایین در بزرگراه ها و مسیرهای بین شهری به مراتب خطرناک تر از سرعت بالا است و موجب بروز تصادف های زنجیره ای خواهد شد.
کاروان عروس کشون به خودی خود رسم بدی نیست . این رسم به دلیل ماهیت حمایت از عروس و داماد و نیز تقسیم شادی بین اقوام و آرزوی خوشبختی برای خانواده های دو طرف از اهمیت بالایی برخوردار است.
ولی در قاعده شهر نشینی، رعایت هنجارها و قوانین در اولویت هر برنامه ای باید باشد و عروس کشون به دلیل ماهیتی حرکت از مسیر مبدا (خانه عروس یا تالار عروسی) به خانه داماد دارای قواعد خاصی باید باشد که مهمترین آنها رعایت هنجارهای اجتماعی و قوانین راهنمایی و رانندگی است . یک عمل خوب مجوز رفتار های نابهنجار را به ما نخواهد داد و قرار گرفتن در یک گروه نباید مجوز هنجار شکنی برای ما باشد.
معمولاً قرار گرفتن در گروه های بزرگتر این امکان را به افراد می دهد که راحتتر از قوانین تخطی کرده و خود قانون های خاصی را برای خود تعیین نمایند. این قوانین به دلیل همراهی گروه در ظاهر هنجار به نظر برسد ولی واقعیت این است که این رفتار ها ناهنجاری است. هَنجار در اصطلاح دانش جامعهشناسی به یک الگوی رفتاری گفته میشود که روابط و کنشهای اجتماعی را تنظیم میکند، اکثریت جامعه خود را به آن پایبند میدانند و در صورتی که شخصی آن را رعایت نکند، جامعه او را مجازات میکند. قوانین راهنمایی و رانندگی، رعایت امنیت و آرامش شهر از هنجارهایی است که مورد تایید اکثریت جامعه قرار گرفته و تبدیل به قوانین مصوب شده اند بنابراین هیچ گروهی به هر دلیلی حق ندارد آنها را نادیده بگیرند و انتظار مجازات نداشته باشند.
همانگونه که سنت های دیگر را با جامعه مدرن در آمیخته ایم . این سنت را نیز در قاعده ای زیبا تر و کوچکتر در جلوی تالار عروسی به اجرا در آوریم و از حضور در سطح شهر ، ایجاد ترافیک و سر وصدا پرهیز نماییم. باور این موضوع سخت است ولی اکثر شهرهایی که ایرانیان در آنجا مقیم هستند (آمریکا، سوئد و…) برای عروسی ایرانی ها قوانینی را ایجاد کرده اند. برای مثال اکثر شهرداری های کشور سوئد فقط یک عروسی در ماه را به شیوه ایرانی و عروس کشونی مجاز می داند و معتقد است بیش از یک عروسی باعث اختلال در نظم شهر و ایجاد هزینه های بیش از حد پیش بینی به شهرداری است و این موضوع نشان می دهدکه ما باید رفتار های خود را تا حدی تعدیل نماییم و با این استدلال که قصد شادی داریم و نیتمان خیر است دست به ناهنجاری نزنیم.
رعایت و حفظ این سنت در چارچوبی نمادین و جذاب موجب می شود که خطر آسیب ، هزینه های ترافیک و آلودگی صوتی کاهش یابد. ما به عنوان یک شهروند همانگونه که در استفاده از امکانات شهر سهم داریم در قبال شهر و حقوق شهروندی نیز مسئول هستیم و باید به مسئولیت خود متعهد باشیم. رابطه مستقیمی بین سلامت اجتماعی و مسئولیت پذیری وجود دارد.
برای مسئول بودن از نظر اجتماعی نه تنها لازم است در فعالیتهای اجتماعی شرکت داشته باشیم، بلکه باید آن را به شکل یک سبک زندگی درآوریم. فقط با وارد کردن مسئولیتپذیری اجتماعی به ارزشها و سیستم اعتقادی شخصی خود میتوانیم واقعاً از نظر اجتماعی مسئول باشیم.
برای اینکه از نظر اجتماعی مسئول و فعال باشید میتوانید کمکم شروع کنید. ماهی یکبار از مهارت، تواناییها و علایقتان در راه کمک به اجتماع استفاده کنید. دقت کنید که همه مسئولیتهای اجتماعی چه فردی و چه اجتماعی کاملاً داوطلبانه است و بر این ایده استوار است که به جای منفعل بودن، اقدامی فعال داشته باشیم.
مسئولیت اجتماعی یعنی رفتارهای مضر، مخرب و غیرمسئولانه که ممکن است به جامعه و افرادی که در آن زندگی میکنند ضرر بزند، را از بین ببریم.
